بنیان گزار اولین سلسله مستقل ایرانی پس از حمله اعراب ، یعقوب عیاراست.. یعقوب پسر لیث رویگر که در جرگه عیاران بود و در جنگ امیر سیستان با خوارج به مقام سپهسالاری "درهم بن حسین" رسیده بود، امیرعرب را برانداخت و در سیستان حکومت خود را برقرار کرد و به عمار خارجی که در این منطقه به تاخت و تاز مشغول بود چنین پیغام داد:
"خوارجی که پیش از تو در سیستان بودند بر ضد خلفا قیام می کردند و به مردم سیستان کوچکترین آزاری نمی رساندند. یا مانند دوستان به دوستان ما پیوند و یا از اذیت سیستانیان دست بردارد". ) 259 ه.ق.(
یعقوب خراسان، گرگان، فارس و کرمان را به تصرف درآورد و در جهت غرب تا جندی شاپور پیشرفت. رفتار جوانمردانه یعقوب که از بین توده های مردم بر آمده بود او را محبوب عامه کرد و خلیفه المعتمد را به وحشت انداخت. صفاریان تا سال 394 ه.ق. گاه در قسمت بزرگی از ایران و گاه در جنوب در سیستان حکومت داشتند تا آنکه محمود غزنوی در سال 392 سلسله آن ها را برانداخت.
عیاری یا ایاری آن نظام عقیدتی و تشکیلاتی بسیار کهن ایرانی است که با عرفان کهن ایرانی همواره در پیوند بوده و از دیدگاه اجتماعی بسیار اهمیت دارد. عیاران که بیشتر پیشه ور بودند و در سرزمین های ستم زده در هر جای جهان به صورت گروه ها و دسته های جنگنده و چریکی بر اربابان و ستمگران یورش برده و اموال آنان را بین بینوایان پخش می کردند.
فیلسوف حکیم ارد بزرگ می گوید :((زندگی بدون آزادی شرم آور است .)) و براستی یعقوب و یاران آزادیخواه سیستانی آزادی و استقلال ایران را با ایستادگی و نبردی دلاوران به دست آوردند و پایه های یک رنسانس فرهنگی و ادبی و علمی را در ایران نهادند که در زمان سامانیان به بار نشست.
یعقوب لیث , یعقوب لیث صفاری , یعقوب لیث , یعقوب لیث صفار , یعقوب لیث صفاری , یعقوب لیس , یعقوب لیث کی بود , صفار , یعغوب لیث , یعقوب لیث که بود , یعقوب لیس صفاری , یعقوب لیث صفار , یعقوب لیث صفاریان , یعقوب لیث صفاری که بود , یعقوب لیس صفار , یعقوب لیث صفاری کی بود , صفار یعنی چه؟ , تحقیق در مورد یعقوب لیث , یعقوب لیس , لیث صفار , زندگینامه یعقوب لیث , یعقوب لیث صفاری کیست , صفار یعنی چه , یعغوب لیث , یعقوب لیث سفاری , یقوب لیث , لیث , پایتخت یعقوب لیث , صفاریان یعنی چه , یعقوب لیس صفاری , یعقوب لیث کیست , چگونگی کشته شدن یعقوب لیس , لیث صفاری , حکومت یعقوب لیث , درباره یعقوب لیث صفاری , یعقوب لیث سیستانی , یعقوب لیث صفاری که بود؟ , مذهب یعقوب لیث , طاهرو یعقوب لیث , داستان یعقوب لیث , درباره یعقوب لیث , یعغوب لیس , یغوب لیث , معلومات در مورد خدمات یعقوب صفاری , یعقوب لیث کیست , اشعاری در خصوص یعقوب لیث , یعفوب لیث , کاری یقوب , معلومات در باره یعقوب خان , درباره یعقوب لیث صفاری معلومات , یعقوب لیث سفار , زندگینامه یعقوب لیث صفاری , معلومات راجع به صفاریان , یغوب لیس , بازیگر نقش ذوالیمینین در ولایت عشق , یعقوب لیس صفار , یسعقوب لیث , یعقوب فرانسوی به چه معنیست , ماجرای یعقوب لیس
|
نیمه اول قرن سوم هجری |
طاهریان |
طاهر ذوالیمینین |
طاهر از سرداران مامون بود که در خراسان حکومتی مستقل تشکیل داد. طاهر در چند جنگ خوارج را شکست داد. طاهر به تدریج سیستان و ماورا النهر را نیز تصرف کرد و آن مناطق را امن و آرام کرد. قیام سرخ جامگان به رهبری بابک خرمدین در آذربایجان علیه خلافت عباسی در همان زمان صورت گرفت. هنچنین مازیار نیز در این دوران در طبرستان قیام کرد که توسط طاهریان سرکوب شد. |
نیشابور | |
|
امیران دیگر تا محمدبن طاهر |
حکومت طاهریان در زمان محمد بن طاهر توسط یعقوب لیث صفاری سرکوب شد. | ||||
|
|
اواسط قرن سوم هجری |
علویان |
داعی کبیر |
علویان از نسل امام حسن (ع) بودند و در طبرستان و دیلم حکومت تشکیل دادند. علویان به دست سامانیان نابود می شوند |
آمل |
|
ناصر کبیر | |||||
|
|
نیمه دوم قرن سوم هجری |
صفاریان |
یعقوب لیث صفاری |
انقراض طاهریان توسط یعقوب- سرکوب خوارج – جنگ یعقوب با خلیفه عباسی و شکست از او |
زرنگ |
|
عمرولیث |
جنگ با امیر اسماعیل سامانی بر اثر توطئه خلیفه – اسارت عمرولیث توسط خلیفه و قتل او در زندان بغداد – پس از او صفاریان به طور ضعیفی حکومت کوچکی در اختیار داشتند. | ||||
|
|
قرن چهارم هجری |
سامانیان |
امیران سامانی |
وزیرانی چون جیهانی و بلعمی – بزرگانی چون رودکی، ابوعلی سینا، ابوریحان بیرونی – قدرت گرفتن تدریجی سپهسالاران |
بخارا |
|
اسماعیل | |||||
|
امیران سامانی |